autor: Łukasz Wiejacha
o transformacji górnictwa. Historia sprzed 20-30 lat nie może się powtórzyć
Na terenie jastrzębskiego „Carbonarium” w czwartek, 15 maja, odbyła się konferencja dotycząca przyszłości regionów węglowych. Wydarzenie zatytułowane "Europejski węgiel w okresie transformacji: Od przemysłowej legendy do najnowocześniejszych badań dla przyszłości”, którego gospodarzem była Jastrzębska Spółka Węglowa, odbyło się pod patronatem EURACOAL, Ministerstwa Przemysłu i w ramach polskiej prezydencji w Unii Europejskiej.
Konferencja zgromadziła decydentów z Komisji Europejskiej, ministrów, przedstawicieli sektora wydobywczego, naukowców oraz partnerów projektowych z całej UE.
– Cieszę się, że możemy wspólnie rozmawiać o wyzwaniach i przyszłości sektora górniczego, szczególnie w kontekście zielonej transformacji i bezpieczeństwa surowcowego Europy. JSW to dziś największy – a już wkrótce jedyny – producent węgla koksowego w Unii Europejskiej. Węgiel ten, nazywany również metalurgicznym, jest wpisany na listę surowców krytycznych dla gospodarki UE. Jego rola jest strategiczna – bez węgla koksowego nie da się wytworzyć stali, a bez stali nie da się zrealizować transformacji energetycznej, rozbudowywać infrastruktury OZE czy prowadzić innowacyjnych projektów technologicznych – powiedział Ryszard Janta, prezes JSW.
Czwartkowa konferencja była już kolejnym spotkaniem, na którym podkreślano że w procesie transformacji regionów górniczych kluczowym słowem jest słowo "sprawiedliwa". Proces dekarbonizacji zachodzący w Europie, którego głównym aktorem jest Polska, a w szczególności Śląsk, ma tworzyć nowe szanse rozwojowe, a nie powodować pauperyzację całych regionów. My na Śląsku szczególnie wiemy, jak bolesny, procesem może być likwidacja przemysłu wydobywczego i skutki społeczne z tym związane. Teraz ma być inaczej. Unia Europejska przeznaczyła ogromne środki na odchodzenie od węgla. Z kwoty 8 miliardów euro, która jest wyasygnowana na sprawiedliwą transformację aż 3,8 miliarda ma trafić do Polski, głównie na Śląsk. Projekty realizowane w ramach RFCS (Funduszu Badawczego Węgla i Stali) to jedna z gałęzi tej zmiany i tworzenia nowych rozwiązań i innowacji w zakresie redukcji gazów cieplarnianych, rekultywacji i przekształcenia terenów po górniczych, zmianę przeznaczenia infrastruktury górniczej i tworzenie możliwości dla nowych zielonych miejsc pracy.
Minister przemysłu: Nie możemy pozwolić, by ta historia sprzed 20-30 lat się powtórzyła
O potrzebie odpowiedzialnej transformacji na Śląsku mówiła m.in. Minister Przemysłu Marzena Czarnecka. – Transformacja dzieje się tu i teraz – jesteśmy w jej trakcie, ale jednocześnie mamy świadomość, że to proces, który wciąż jest przed nami. Nie uciekamy od tego wyzwania. Wiemy jednak, że musi się ono dokonać w sposób odpowiedzialny – tak, by nie doprowadzić do katastrofalnej sytuacji w regionie. 20-30 lat temu byliśmy świadkami bolesnych doświadczeń – kopalnie zamykano z dnia na dzień, całe obszary zostały pozostawione same sobie. To doprowadziło do głębokiego załamania społecznego i gospodarczego, którego skutki są odczuwalne do dziś. Nie możemy pozwolić, by ta historia się powtórzyła. Dlatego zrobimy wszystko, by obecna transformacja była sprawiedliwa, dobrze przygotowana i przede wszystkim – by służyła ludziom – powiedziała minister podczas konferencji.
W sesji poświęconej rekultywacji terenów pogórniczych zaprezentowano m.in. projekty GreenJOBS, RECOVERY i GI-MINE, które pokazują, jak dawny przemysł ciężki może być fundamentem dla nowej, zielonej gospodarki.
Nie odwracamy się od przeszłości, ale przekształcamy ją w przyszłość. Europa potrzebuje wiedzy, którą mają regiony górnicze – i Fundusz Badawczy Węgla i Stali jest mostem między przemysłowym dziedzictwem a zieloną innowacją – podkreśliła prof. Alicja Krzemień, prezes EURACOAL.
Podczas konferencji zaprezentowano dotychczasowo zrealizowane projekty finansowane przez RFCS oraz możliwości w zakresie pozyskania finansowania w ramach nadchodzącego „Big-Ticket” i corocznych zaproszeń do składania wniosków w ramach programu badawczego RFCS na lata 2025-2026. Na konferencji wybrzmiała również konieczność bardzo pragmatycznego podejścia do strategii FIT-for-55 i położenia nacisku na konkurencyjność europejskiej gospodarki.